Voor iedereen die seksueel misbruikt is, geldt dat hij of zij* geschoffeerd is als mens. Hij is misbruikt alsof hij minderwaardig was, een soort van verbruiksartikel. Zoiets doet veel met je: je raakt je zelfvertrouwen kwijt, je vertrouwen in je medemens en veelal schaam je je er voor. Vaak geef je jezelf er ook nog de schuld van. De invloed van seksueel misbruik op een leven is groot, het is van belang daar aandacht aan te besteden. Het is van belang:
- om de macht die de dader nog over je heeft, terug te pakken
- om de beelden en herinneringen die je er van hebt, hanteerbaar te maken
- om weer vertrouwen in jezelf en de ander terug te krijgen en
- om weer vertrouwd te raken met je lijf.
Verwerking
De weg om dat voor elkaar te krijgen is voor iedereen anders, maar in het algemeen kun je drie fasen aangeven die je doormaakt:
- bewust worden van je misbruik
- omgaan met je schaamte er over, je angst, verdriet en boosheid
- herstellen van het vertrouwen in jezelf en je gevoel en het (weer) vertrouwd worden met je lijf.
Het aangaan en doorwerken van elk van deze fasen heeft zijn eigen moeilijkheden die je op je eigen manier zult aangaan. Maar doe het niet alleen! Op de onderliggende pagina’s heb ik deze fasen en enkele thema’s als schuld en schaamte verder uitgewerkt.
Er zijn diverse zelfhulpboeken die je op weg kunnen helpen (zie voor enkele voorbeelden Literatuur). Daarnaast zijn er op internet diverse fora met informatie en lotgenoten die je kunnen steunen (zie voor enkele fora Links).
Als je er behoefte aan hebt kun je de hulp van een therapeut inschakelen voor begeleiding bij een stuk van jouw verwerking. Op de pagina’s met mijn werkwijze en achtergrond kan je meer informatie over mijn haptotherapie praktijk vinden.
Maar het allerbelangrijkste voor jouw proces is dat jij zelf in jouw directe omgeving mensen vindt die er voor jou zijn en die weten waar jij mee bezig bent, waarmee jij durft te praten.
* In mijn teksten gebruik ik voor de leesbaarheid de mannelijk persoonsvorm. Tenzij dit expliciet vermeld staat slaat deze tekst evenzeer op mannen als op vrouwen.
Fase 1: Bewust worden van je misbruik
Bij de verwerking van seksueel misbruik is de eerste stap dat je weet dat je misbruikt wordt of in het verleden werd. Dat je erkent dat het om seksueel misbruik gaat. En dat je het niet afdoet omdat het “maar kinderspel was” of dat het “zo nu eenmaal gaat in de uitgaanscene” of “dat je ook veel van hem hebt gekregen” en wat veel mensen ook zeggen “dat het je eigen schuld was, dat je het toch uitgelokt hebt”. Vaak geef je jezelf ook de schuld voor (een deel van) het misbruik. Het (onterecht!) jezelf de schuld geven heeft een functie (gehad) voor zowel jou als de dader. Bij het aangaan van je verwerking is dit onterecht jezelf de schuld geven niet meer functioneel. Verderop werk ik het o.a. thema schuld nader uit.
Het is dus van belang dat je onder ogen durft te zien dat jou iets is aangedaan en dat jij daar last van hebt. Vervolgens zul je onder ogen durven te zien wat die ander jou aangedaan heeft, dit kan van alles zijn: je jeugd verpest, je pubertijd van je afgenomen, je vertrouwen beschaamd, je zelfvertrouwen van je afgenomen, je angstig gemaakt, of het plezier in je werk vergalt. Het kan je helpen om dit op te schrijven. Dan kan je dat later nalezen en er dingen aan toevoegen of afhalen net zo lang tot het voor jou klaar is. Dat is jou dus aangedaan.
Haptotherapie kan je helpen met het durven kijken naar wat jou is aangedaan, daar contact mee te maken en dat onder woorden durven brengen. In de veilige omgeving van de therapie kan je stukje bij beetje je gevoelens, herinneringen en beelden hierover ontwarren en ervaren: woorden geven aan wat jou is aangedaan. Doel is dan ook het doorbreken van je isolement waar seksueel misbruik je vaak in terecht doet komen, dat je het onder ogen durft te zien en met de ander durft te delen.
Fase 2: Omgaan met schaamte, angst, boosheid en verdriet
In de eerste fase ben jij je bewust geworden dat jij misbruikt bent en ben je gaan realiseren welke schade dat misbruik jou heeft gedaan. Bij dit bewust worden zal je een heleboel emoties gaan voelen die jij je voorheen niet bewust was. Dat kan verwarrend, angstig en bedreigend zijn. Het is van belang dat jij niet alleen blijft zitten met je boosheid, verdriet en angst, maar deze gaat uiten en daarmee contact maakt. Zolang jij je (mede) schuldig aan je misbruik voelt kan jij niet je boosheid op de dader richten. Je zult iets met je schuldgevoel moeten anders richt jij jouw boosheid op jezelf. Het gaan uiten van je emoties kan heel eng voor je zijn, mogelijk heb jij overleefd door altijd lief, aardig, aangepast en opgewekt te zijn. Bovendien kan het heel complex liggen, is de dader een collega, vriend, oom of zelfs ouder van je. Misschien was hij* de enige die wel aandacht voor jou had. Het is van belang dat je deze kluwen van gevoelens en emoties weet te ontwarren en om hiermee contact te maken. Dat je gevoelens hanteerbaar en eventuele beelden en herbelevingen hanteerbaar en toegankelijk worden voor jou en dat jij je daar ook weer voor kunt afsluiten. Je doorbreekt hiermee de macht die de dader over je had en neemt het roer over, je kunt beginnen met opbouwen van je zelf(vertrouwen).
Haptotherapie kan je begeleiden met het ontwarren van je emoties. Met haptotherapie kun je ontdekken wat “voelen in het nu is” en hoe dat “voelen in het nu” je kan helpen met het alle gevoelens en emoties van je trauma te dragen. Voelen is niet eng. de gedachtes aan je trauma en de gevoelens die daaruit voortkomen, die kunnen eng zijn. Doel is het hanteerbaar maken van je verleden en je emoties, het terugpakken van de macht over je eigen grenzen.
* Voor de leesbaarheid gebruik ik alleen de mannelijke persoonsvorm voor de dader, de dader kan ook een vrouw zijn geweest.
Fase 3: Herstellen
De derde fase is de opbouwfase. Tijdens je misbruik en in de periode erna waarin je nog niet aan verwerken toe bent gekomen heb succesvol allerlei overlevingsstrategiën gebruikt. Mogelijk ben je gaan vermijden, dissociëren of wil je alles controleren. Om te overleven zijn dergelijke strategiën zeer bruikbaar. Maar als je je misbruik gaat verwerken dan wil je meer dan overleven alleen. Dan wil je weer gaan leven. En leven is juist ervaren en voelen, dingen die je tegenkomt aangaan en lekker bezig zijn met wat je doet zonder de rest van je omgeving in de gaten te moeten houden. Dat betekend niet dat je jouw overlevingsmethoden niet meer mag gebruiken. Houd ze achter de hand voor als je ze werkelijk nodig hebt en leer daarnaast ook om wel weer te gaan leven. Je zult het vertrouwen in jezelf en je lichaam moeten herstellen, je lijf weer toe-eigenen, jouw herinneringen, jouw gevoel en jouw gedachten toegankelijk maken. Weer heel worden. Je eigen behoeftes weer kunnen en durven te ervaren naast je angst en beschadigingen die er ook zijn . Het verbinding kunnen en durven maken met jezelf, jouw kracht, het weer gaan wonen in je lijf. Vaak hoor je van mensen die seksueel misbruikt zijn en dat verwerkt hebben dat ze “restverschijnselen” hebben. Dat ze nog angst hebben om te vrijen, dat ze zich schamen voor een erectie, dat hun lijf nog niet helemaal vertrouwd aanvoelt. Dat ze ergens nog pijn hebben zitten. Zie ook het laatste deel van wat ik geschreven heb over schaamte (staat onder thema’s).
Haptotherapie kan je begeleiden in het verbinding maken met die stukken van jezelf waar je nu nog moeilijk bij kan. Doel is het (weer) heel worden.
Thema’s seksueel misbruik
Bij jouw seksueel misbruik spelen in de diverse fasen van jouw verwerking diverse thema’s een (grote) rol. Het kan je verder helpen om te begrijpen hoe het komt dat je dissocieert of dat je nog zo bang bent voor de dader. Onderstaand heb ik van een aantal van de thema’s die voor jou mogelijk een rol spelen uitgewerkt. Ik geef een verklaring hoe het mogelijk tot stand gekomen is en wat je er nu zelf mee zou kunnen doen.
Daarnaast kan, zeker als je langdurig bent misbruikt of mishandeld, je gevoelsleven en emotie- huishouding dusdanig ontwricht zijn geraakt dat je een bijkomend probleem/stoornis hebt ontwikkeld. Deze kan, afhankelijk van hoelang het misbruik of de mishandeling heeft plaats gevonden, belangrijke/bedreigende invloed hebben op je leven.